dinsdag 10 april 2018

Aging, plastische kaders van sterfelijkheid.



Een mens zou willen sterven, niet uit moed of omdat hij ongelukkig is,
maar alleen al uit verveling, om niet telkens weer hetzelfde te moeten doen.
--Francis Bacon--

Een mens heeft door de eeuwen al gedroomd van een eeuwige jeugd en onsterfelijkheid. Uit de bijbel weten we dat Adam en Eva bij de verdrijving uit het paradijs worden veroordeeld tot sterfelijkheid. Goden en godinnen zijn onsterfelijk, maar eigenlijk zijn de Griekse en Romeinse goden verdampt in de geschiedenis, opgelost in het veranderde denken. Tegenwoordig bedoelen we met onsterfelijkheid, dat je niet meer kan sterven door een natuurlijke dood. Het stoppen of sterk vertragen van de veroudering, door het proces van veroudering te zien als een degeneratieve aandoening, die niet persé irreversibel hoeft te zijn. Pillen, zalfjes en kruiden hebben in het verleden al van veel goed gelovigen de beurzen lichter gemaakt, omdat je graag wil geloven in de eeuwige jeugd. Nu staat ons een wetenschappelijke doorbraak te wachten, die het proces van veroudering heeft ontleed en nu begonnen is om daadwerkelijk met een medicamenteuze therapie de resultaten te vervolgen in een clinical trial.
Wat is veroudering eigenlijk? Een van de definities van veroudering is: verandering van cellen en organismen als functie van de tijd. Uit Wikipedia: De biologische veroudering slaat op de gevolgen van het ouder worden voor het menselijk lichaam en hersenfunctie. Dit komt door geleidelijke veranderingen in het DNA. Hierbij wordt nog een onderscheid gemaakt tussen een normale veroudering en een pathologische veroudering, die tot uiting komt in ouderdom gerelateerde ziekten. Symptomen van een biologische veroudering zijn: botontkalking ,vermindering van spiermassa, gewrichtsproblemen en verslechtering van de visus en gehoor, door degeneratieve processen. Ook binnen de hersenen treden veranderingen op in de vorm van neuraal verlies, dat zich uit in verminderd cognitief functioneren. Sommige mensen blijken minder gevoelig te zijn voor het verkrijgen van ouderdomsziekten en de symptomen van vroegtijdige veroudering dan anderen. Deze succesvolle veroudering heeft drie belangrijke componenten:

-weinig voorkomen van typische ouderdomsziekten of handicaps.
-goede mentale en lichamelijke conditie
-grote activiteit in het dagelijks leven.


Om te begrijpen wat veroudering precies betekent moeten we de cel induiken en begrijpen welke processen zich daar afspelen. Het cytoplasma van een gezonde cel is helder en transparant, die van een oude cel is donker en zit vol met vuil. De lysosomen in de cel ruimen het cellulaire afval op door autofagie. Maar wanneer houdt de cel op om zichzelf te herstellen? Bij ratten leerde men dat cellen dubbel zo lang in leven bleven met de nodige voedingsstoffen, maar met de helft van de dagelijkse calorieën. Elke cel bevat honderden en soms duizenden mitochondriën om alle radertjes op moleculair niveau aan te drijven. Elke mitochondrium bevat een hele verzameling rotatiemotortjes. Deze motortjes leveren het energierijke molecule, ATP af. Het is de ultieme brandstof voor onze cellulaire verbranding. Soms wordt er geen ATP gevormd, maar vormen de O2-moleculen zich tot oxidanten of vrije radicalen. Deze vrije radicalen beschadigen ons DNA, dit kan het begin van veroudering of kwaadaardige cel ontsporing initiëren. Cellen die als gevolg van schade minder goed functioneren, moeten door het lichaam worden opgeruimd of gerepareerd. Maar door verandering in het DNA lukt dat beide niet. Deze niet goed functionerende cellen worden senescente cellen genoemd. Een ander nadelig fenomeen is dat die senescente cellen een heel scala aan eiwitten produceren, die weer verschillende ontstekingsreacties veroorzaken. Ouderdomsziekten en kwaadaardige ontstekingen zijn daar het gevolg van. De wetenschap verdiept zich nu in de vraagstelling: Hoe kunnen deze cellen worden opgeruimd?

De cognitieve veroudering, de veranderingen in cognitieve functies, zoals geheugenfuncties, die voortkomen uit veranderingen van hersenfunctie bij het ouder worden. Binnen het biologisch onderzoek naar veroudering vormt het moleculaire-biologisch onderzoek naar genetische aspecten van ouderdom een belangrijk onderdeel. Een deel van dit onderzoek richt zich op studies van het genoom van zeer oude mensen(100-plussers).Verder probeert men via dier experimenteel onderzoek, bijvoorbeeld door het kweken van mutante muizenkolonies, te ontdekken of fouten in het herstel of transcriptie van DNA, een mechanisme is dat een verschijnsel van vroegtijdige veroudering kan verklaren.
Als een van de externe oorzaken van cel- en DNA-beschadiging wordt de productie van zuurstof-gebaseerde vrije radicalen genoemd. Vrije radicalen zijn ook betrokken bij bepaalde processen van signaaloverdracht in het zenuwstelsel. Antioxidanten zouden een bescherming kunnen bieden tegen het negatieve effect van die vrij radicalen.
Een andere biologische oorzaak zou te maken kunnen hebben met het verkorten van de telomeer lengte na elke celdeling. Kortere telomeren zouden een mechanisme in gang zetten dat vermeerdering van cellen tegengaat. Of verkorting van de telomeer lengte een primaire oorzaak is van veroudering of een secundair verschijnsel is nog niet zeker.
Een ander deel van studies houdt zich bezig met de rol van het dieet. Calorie beperking gecombineerd met voldoende mineralen en voedingsstoffen zou het aantal vrije radicalen beperken. De biologische effecten van zo’n dieet worden nu in klinische trials onderzocht.

Tevens zijn er een aantal medicamenten die in een trial vorm worden onderzocht. Via dierexperimenteel onderzoek zijn er een aantal middelen gevonden, die bij muizen, honden enz. de levensduur aanzienlijk kunnen verlengen. Het geneesmiddel Proxofim, (gebruikt in de kanker therapie),kan bij muizen de levensduur verlengen en oudere muizen weer eigenschappen van jonge muizen geven. Rapamycine bij honden( een middel dat wordt gebruikt om de afstotingsverschijnselen van getransplanteerde organen tegen te gaan).Bij een lagere dosering zou het effect te vergelijken zijn met calorie beperking. Everolimus werkt als de Rapamycine. Het gaat de achteruitgang van het immuunsysteem met de leeftijd tegen. Het effect van Metformine bij patiënten met diabetes mellitus, die vertraging van veroudering geeft .Ook het triple receptor drug(GLP-1/GIP/Glucagon) gebruikt bij de behandeling van diabetes mellitus zou een rol kunnen spelen bij het vertragen van veroudering en geheugen verlies. Simvastatine, een cholesterolsynthese remmer, heeft anti- inflammatoire eigenschappen in de macrofagen via de up regulatie van een atheroprotectieve transcriptie factor, de Kruppel-like factor 2. Resveratrol, een potente antioxidant met anti-inflammatoire en immuun stimulerende eigen schappen. Toegevoegd aan oudere huidcellen zou het de UV-schade kunnen herstellen en huidcel veroudering kunnen tegengaan. Het zou ook de telomeer lengte van die oudere cellen kunnen verlengen. Een aantal studies zijn lopende, opgezet door firma’s die huidproducten verkopen. Ook de immuun therapie die bij de behandeling van kanker voor een doorbraak kan zorgen, kan ook processen van veroudering vertragen en misschien zelfs tot verjonging leiden.

We zullen de komende jaren moeten afwachten hoe snel de resultaten van bovengenoemde studies tot directe therapeutische mogelijkheden gaan behoren. De vraag die we ons moeten stellen is de volgende: Willen we dit allemaal wel of gebeurt het gewoon??En wat zijn de maatschappelijke consequenties? Wie mag wel en wie mag niet van deze nieuwe therapie profiteren? Tot welke leeftijd moeten we dan blijven doorwerken als we 120 jaar of misschien ouder kunnen worden. Of worden er misschien in het meest angstige scenario supermensen geselecteerd, die de “gewone mensheid” gaan domineren en met robotachtige eigenschappen de wereldmacht naar zich toetrekken?
De steeds ingewikkelder wordende maatschappij kiest een weg die is geplaveid door het denken. Helaas zullen steeds meer individuen moeten afhaken omdat zij de snelheid van verandering niet kunnen bijbenen. Dit zal zich vertalen in meer burn-out en andere signalen die aangeven dat een deel van het menselijk ras nog niet rijp is voor de evolutionaire versnelling.

De spirituele filosofie bezint zich op een keuze waarvoor het zich geplaatst ziet. Het zal zich nog sterker moeten inzetten voor het zijn en niet voor het denken. Het denken is een hele belangrijke menselijke eigenschap, maar wie we zijn zonder ons denken is gerelateerd aan empathie, liefde, verdraagzaamheid en geluk. Het zijn de steunpilaren van onze menselijke aanwezigheid op aarde. Want alles dat bedacht kan worden zal er eerdaags zijn en deze toverkunst is niet ongedaan te maken. Het vertragen van veroudering is door de eeuwen heen een toverwoord geweest, maar nu een reële optie. Ik ben jij, jij bent mij en wij zijn zij met ons erbij.

J.J.v.Verre.

Literatuur:
-Wikipedia: Veroudering
-Eindeloos leven, de zonderlinge wetenschap van onsterfelijkheid, Jonathan Weiner, Nieuw Amsterdam Uitgevers.
-Tijdschrift Aging, Volume 10, issues 1 t/m 5.