Mystieke ervaringen zijn momenten waarop mensen iets ervaren dat verder gaat dan het alledaagse bewustzijn. Mystieke ervaringen kunnen nog zo verschillend zijn, maar het moment van beleven, schept een gevoel dat moeilijk onder woorden te brengen valt. Maar dat gevoel is voor een ieder herkenbaar die zo’n ervaring heeft meegemaakt. Deze ervaringen kunnen een diepe verbinding met iets groters dan zichzelf teweegbrengen, vaak omschreven als het goddelijke gevoel of het beleven van de ultieme werkelijkheid. Ze kunnen een gevoel van immense vreugde, vrede en eenheid veroorzaken. Er zijn verschillende manieren waarop mensen mystieke ervaringen kunnen beleven. Veel mensen ervaren mystieke momenten tijdens diepe meditatie of gebed. Ook een wandeling in de natuur kan een gevoel van eenheid en verbondenheid oproepen. Ook bijzondere gebeurtenissen zoals de geboorte van je kindje, een zeer dreigend of angstig ogenblik meemaken, kunnen zo’n impact op je gevoelsleven hebben, dat het wordt beleefd als een mystieke ervaring. Het gebruik van psychedelische drugs, zoals mescaline, synthetisch LSD of Ayahuasca kunnen mystieke ervaringen oproepen. Volgens Richard Larson is “mystieke ervaring” een intuïtief begrip en diep besef van de betekenis van het bestaan. Het gaat vaak om een directe, persoonlijke ervaring van eenheid met het universum of een hogere werkelijkheid, die moeilijk in woorden te vatten is. Ook het creëren van kunst, muziek of schrijven kan soms een gevoel van flow en transcendentie teweegbrengen. Spontane momenten van inzicht kunnen ook optreden tijdens alledaagse bezigheden, zoals het kijken naar de zon die ondergaat of het luisteren naar muziek. Toch altijd bijzondere momenten die spontaan diepe betekenis en verbondenheid kunnen oproepen.
Hoogsensitieve personen (HSP’s) hebben vaak een grotere kans op mystieke ervaringen omdat ze dingen dieper voelen en intenser waarnemen. HSP’s hebben de neiging om emoties en ervaringen op een dieper niveau te verwerken. Dit kan hen gevoeliger maken voor momenten van transcendentie en eenheid, die kenmerkend zijn voor mystieke ervaringen. Ook zijn deze mensen vaak meer afgestemd op subtiele veranderingen in hun omgeving. Dit verhoogde bewustzijn kan hen helpen om spirituele of mystieke momenten op te merken die anderen misschien missen. HSP’s hebben vaak een sterk ontwikkeld empathisch vermogen, wat hen in staat stelt om diepere verbindingen te voelen met anderen, de natuur en het universum. Deze verbindingen kunnen weer leiden tot ervaringen van eenheid en transcendentie. Hoogsensitieve personen hebben vaak een sterke behoefte aan zingeving en spirituele groei. Deze zoektocht kan hen openstellen voor mystieke ervaringen als een manier om diepere betekenis en verbondenheid te vinden. Deze mystieke ervaringen kunnen variëren van gevoelens van diepe vrede en vreugde tot momenten van inzicht en eenheid met het universum. Voor HSP’s kunnen deze ervaringen bijzonder krachtig en transformerend zijn. Er zijn studies die suggereren dat hoogsensitieve personen vaker mystieke ervaringen hebben tijdens floattherapie. Floattherapie, ook wel bekend als floating of sensorische deprivatietherapie, is een ontspanningstechniek waarbij je drijft in een tank of cabine gevuld met water met een hoge concentratie Epsonzout (magnesiumsulfaat). Floattherapie, ook bekend als flotation-REST (Restricted Environmental Stimulation Technique), biedt een prikkelarme omgeving die HSP’s helpt om diep te ontspannen en hun zintuigen te kalmeren. Onderzoek heeft aangetoond dat HSP’s tijdens deze floattherapie vaker veranderde bewustzijnstoestanden ervaren, zoals gevoelens van zweven in een buitenaardse ruimte, veranderde tijdperceptie, mentale beelden en zelfs buitenlichamelijke ervaringen. Een buitenlichamelijke ervaring(BLE) is een fenomeen waarbij iemand het gevoel heeft zijn fysieke lichaam te verlaten en de wereld vanuit een ander perspectief te ervaren, vaak vanaf een punt buiten het eigen lichaam. Ook het horen van muziek, terwijl er niets wordt afgespeeld, wordt vaak vermeld. De diepe ontspanning en sensorische deprivatie kunnen bijdragen aan mystieke ervaringen, omdat HSP’s gevoeliger zijn voor subtiele veranderingen in hun omgeving en innerlijke wereld.
In het boek: “Waarom god niet verdwijnt”, geschreven door drie auteurs, wiens namen in mijn bronvermelding worden genoemd, worden studies beschreven omtrent de neurologie (neurowetenschappelijk onderzoek) van mystieke en religieuze ervaringen. De auteurs beschrijven hoe religieuze en mystieke ervaringen kunnen worden vertaald door veranderingen in de hersenactiviteit. Ze gebruikten moderne technieken zoals SPECT-scans* om de hersenactiviteit van mediterende boeddhisten en biddende nonnen te meten. Tijdens diepe meditatie of gebed zagen de onderzoekers een afname van activiteit in de pariëtale kwab, een gebied van de hersenen dat helpt bij het bepalen van onze plaats in de ruimte. Deze plaats ook wel wandbeenkwab genoemd bevindt zich achter de frontale kwabben, meer aan de achterkant van het hoofd. Deze afname van activiteit kan leiden tot een gevoel van eenheid met de omgeving, wat vaak wordt ervaren als een mystieke of religieuze ervaring. Het boek plaatst deze bevindingen in een evolutionair kader, waarbij wordt gesuggereerd dat de neiging tot religieuze ervaringen mogelijk is geëvolueerd als een bijproduct van andere hersenfuncties, zoals die betrokken bij paring en sociale binding. De schrijvers bespreken ook de bredere implicaties van hun bevindingen voor religie en spiritualiteit en hoe een beter begrip van de neurologische basis van deze ervaringen kan bijdragen aan een dieper inzicht in de menselijke natuur en onze zoektocht naar betekenis. Het boek biedt een fascinerende kijk op hoe onze hersenen bijdragen aan ervaringen die vaak als bovennatuurlijk worden beschouwd en het probeert een brug te slaan tussen wetenschap en spiritualiteit. Ook de naam “God spot” wordt nog weleens gebruikt als het gaat om plaatsen in de hersenen die actiever zouden zijn bij diepe meditatie. Maar deze naam zou suggereren dat er één specifiek gebied verantwoordelijk is voor religieuze ervaringen, maar uit onderzoek blijkt dat verschillende hersengebieden betrokken zijn, afhankelijk van het type spirituele ervaring. Het menselijk brein is zeer ontvankelijk voor suggestie, vooral in prikkelarme omgevingen. Dit kan bijdragen aan het ervaren van mystieke of religieuze gevoelens.
Een bekend voorbeeld van een mystieke ervaring is die van de Duitse mystica Hildegard van Bingen (1098-1179). Zij was een benedictijnse abdis, componiste, filosofe, kosmoloog, taalkundige en visionaire. Ze had vanaf jonge leeftijd visioenen die ze beschreef als een licht dat haar geest verlichtte. Deze visioenen bevatten vaak diepgaande spirituele en filosofische inzichten, die ze later opschreef in haar werk zoals " Liber Scivias". De invloed van Hildegard was groot, onder andere doordat ze gevraagd en ongevraagd adviezen schreef aan allerlei hooggeplaatste kerkelijke en wereldlijke personen, waaronder vorsten en pausen. Een ander voorbeeld is de ervaring van de Brabantse mystica Beatrijs van Nazareth (1200-1268). Zij beschreef haar mystieke ervaringen als momenten van intense liefde en eenheid met God, vaak tijdens momenten van gebed en contemplatie. De ervaringen van deze twee vrouwen hebben niet alleen hun eigen leven diepgaand beïnvloed, maar ook een blijvende impact gehad op de spirituele en religieuze tradities van hun tijd.
Ook ervaringen die recenter zijn beschreven tonen overeenkomstige details, die door velen op de zelfde indringende manier zijn beleefd. Een voorbeeld is het gevoel van een totaal bedwelmende liefde die als een sluier of mistwolk je plotseling overvalt en direct bezit van je neemt op een niet te beschrijven wijze. Dit wordt vermeld bij zowel religieuze als niet religieuze ervaringen. Ook het gevoel van intense verbondenheid met het universum wordt vaak genoemd, evenals de plotse explosieve vorm van inspiratie of inzicht die een kunstenaar of wetenschapper ten deel valt. Allen worden geconfronteerd met een lucide moment dat buiten de normale perceptie van tijd en ruimte plaatsvindt. Deze ervaringen geven het gevoel van tijdloosheid en eenheid met het universum, waarbij de grenzen tussen het zelf en de wereld vervagen. Een ieder die zo'n mystieke gewaarwording overkomt, vermeldt dat zijn of haar leven drastisch is veranderd. Ditzelfde hoor je ook van mensen die een bijna-doodervaring(BDE's) hebben gehad. Ook zij geven aan dat zo'n gebeurtenis een diepgaande impact heeft op iemands leven. Mensen die deze ervaringen hebben meegemaakt, rapporteren vaak significante veranderingen in hun perspectief en levenshouding. Bijna-doodervaringen worden vaak gekenmerkt door gevoelens van vrede, eenheid en een ontmoeting met een helder licht of spirituele wezens. Deze experiënties kunnen leiden tot een vermindering van de angst voor de dood, een verhoogd gevoel van altruïsme en een diepere waardering voor het leven. Mystieke ervaringen, die vaak een gevoel van eenheid met het universum of hogere macht omvatten, kunnen ook leiden tot blijvende positieve veranderingen in attitudes en gedrag. Deze mensen rapporteren vaak een verhoogd gevoel van verbondenheid, een diepere spirituele betrokkenheid en een verschuiving naar minder materialistische waarden.
Ook bij diepe meditatie kunnen sommige mensen een niveau van bewustzijn bereiken, waarop een intens gevoel van vrede en verbondenheid gaat overheersen, gepaard met gevoelens van eenheid en tijdloosheid, alsof ze even loskomen van de aardse realiteit en een glimp opvangen van een diepere waarheid. Net als bij mystieke ervaringen, vermelden mensen na diepe meditatie vaak een verschuiving in hun perspectief, een verhoogd gevoel van welzijn en een diepere spirituele betrokkenheid. Het kan ook helpen bij het verminderen van stress en angst en bijdragen aan een algeheel gevoel van geluk en tevredenheid.
Hoewel mystiek en rationalisme op het eerste gezicht tegenstrijdig lijken, zijn er enkele interessante overeenkomsten tussen die twee. Beide benaderingen zijn gericht op het vinden van diepere waarheden. Rationalisme doet dit door middel van logische en rationele analyse, terwijl mystiek dit doet door directe, persoonlijke ervaringen van het goddelijke of absolute. Zowel mystieke ervaringen als rationalistische filosofieën streven naar een vorm van transcendentie. Mystici proberen voorbij de gewone zintuiglijke wereld te gaan om eenheid met het goddelijke te ervaren. Rationalisten, zoals Descartes, proberen voorbij de zintuiglijke waarneming te gaan om fundamentele waarheden te ontdekken die onafhankelijk zijn van ervaring. Beide benaderingen benadrukken het belang van innerlijke ervaring. Voor mystici is de innerlijke ervaring van het goddelijke of absolute essentieel. Voor rationalisten is de innerlijke ervaring van denken en redeneren cruciaal voor het verkrijgen van kennis. Zowel mystici als rationalisten kunnen sceptisch zijn over de betrouwbaarheid van zintuiglijke waarnemingen. Mystici zoeken vaak naar een werkelijkheid die voorbij de zintuigen ligt, terwijl rationalisten zoals Descartes de zintuigen wantrouwen en de rede als de enige betrouwbare bron van kennis beschouwen. Deze overeenkomsten laten zien dat, ondanks hun verschillende methoden en doelen, mystiek en rationalisme beide streven naar een dieper begrip van de werkelijkheid.
Sommige spirituele stromingen zien mystieke ervaringen als een ontwaken van het bewustzijn. Dit betekent dat iemand een hoger niveau van bewustzijn bereikt, voorbij de normale perceptie van de werkelijkheid. In andere spirituele tradities wordt aangenomen dat mystieke ervaringen worden veroorzaakt door interactie met spirituele gidsen of hogere energieën. Deze gidsen of energieën kunnen mensen helpen om diepere inzichten te verkrijgen en hun spirituele pad te verkennen. Mystieke belevingen worden vaak gezien als katalysatoren voor innerlijke transformatie. Ze kunnen leiden tot een herziening van persoonlijke overtuigingen en waarden en een verschuiving naar een meer spiritueel georiënteerd leven. Binnen dat gebeuren van spirituele verheffing, het ontstijgen van het individuele ego en het feit dat we allen uit dezelfde bron zijn ontstaan, kunnen we spreken van transitie naar een eenheidsbewustzijn. Dit concept komt vaak voor in verschillende spirituele en filosofische tradities en benadrukt de onderlinge verbondenheid van alle levende wezens, de aarde en het universum. Mystieke ervaringen kunnen ons helpen om te evolueren naar zo'n eenheidsbewustzijn, waar het besef aanwezig is dat alles en iedereen met elkaar is verbonden. Ik ben jij en jij bent mij. Wij zijn zij met ons erbij.
J.J.v.Verre.
Bronvermelding:
- De betekenis van Mystieke Ervaringen in het Dagelijks Leven, Anouk van Gangelen, vortexflow.nl, 16 mei 2024.
- Waarom God niet verdwijnt, de neurologie van mystieke en religieuze ervaringen. Andrew Newberg, Eugene D’aquili en Vince Rause. ISBN 9027474869.
- Waarom hebben hoogsensitieve mensen vaker een mystieke ervaring, Paul Serail, quest.nl/mens/lifestyle, 12-10-2022.
- Spect-scan ( Single Photon Emission Computed Tomography), een nucleair geneeskundig onderzoek dat gebruik maakt van een kleine hoeveelheid radioactieve stof en een geavanceerde gamma-camera om driedimensionale beelden van organen en weefsels te maken.*
- Mystiek. nl.wikisage.org
- Hildegard van Bingen, Wikipedia.
- Beatrijs van Nazareth, Wikipedia, nl.wikipedia.org.
- Eindeloos bewustzijn, een wetenschappelijke visie op de bijna-dood ervaring, Pim van Lommel, EAN 9789025960001.
- Mystieke ervaringen. Een dieper begrip en spirituele groei, Anouk van Gangelen, 15 mei 2024, vortexflow.nl. (Mystiek en Rationalisme).
- Wat is eenheidsbewustzijn? Mathijs van der Beek, mathijsvanerbeek.nl.
