Na mijn bezoek aan het internationaal boeddhistisch centrum in Chiang Mai ben ik tot de conclusie gekomen dat er toch veel facetten binnen de boeddhistische filosofie waren, welke onjuist door mij werden geïnterpreteerd. Na het lezen van de drie boeken uit de serie modern boeddhisme, dacht ik wel iets te kunnen begrijpen van de boeddhistische filosofie. Maar ik was teveel gefocust op mijn eigen opvattingen en ideeën omtrent de spirituele filosofie, welke ik in verband wilde brengen met de boeddhistische filosofie.
Het was een licht bewolkte woensdagochtend, waarbij de zon zich niet alleen door die wolkjes moest heen vechten, maar ook door de nevel die werd veroorzaakt door de lucht vervuiling. Het had hier ruim twee maanden niet geregend en de air pollution was niet alleen hier in Noord Thailand een probleem, maar eigenlijk overal in Thailand. De laatste jaren is deze lucht vervuiling het hevigst tussen februari en mei en wordt veroorzaakt door het verbranden van landbouw afval, fabrieken, kokende mensen buiten en al die scooters, motoren en auto’s in een kurkdroge periode. Als het gaat regenen dan slaan die vuildeeltjes neer en wordt de lucht weer helderder.
Ik moet de 309 treden omhoog lopen met mijn meegereisde rugzak, voordat ik de Wat Phra That Doi Suthep tempel bereik. De tempel gebouwd aan het begin van de 19e eeuw, de trap naar het tempelcomplex gemarkeerd door de zevenkoppige slang en boven de gouden pagode. Het zweet gutste van mijn voorhoofd toen ik boven was en de beklimming had volbracht. Daarna een ongelijk trapje naar beneden naar het meditatie centrum. Ik kon even de luidheid van de vele toeristen achter mij laten en me overgeven aan de serene rust, de geur van wierook en de zachte geluiden van de windgong, die mij begroette en mij direct herinnerde aan mijn eerdere ervaring in deze spirituele omgeving. Het maakte mij zo wie zo rustiger, door het besef dat ik hier op tijd was gearriveerd en vanaf nu me geheel kon overgeven aan de mores van het tempelleven. Als iemand die altijd al was geïnteresseerd in spirituele filosofieën, had ik mij al langere tijd op dit bezoek verheugd. Wel zag ik tegen de meditatie houding op omdat tijdens mijn vorige bezoek dit nogal problematisch was verlopen. Een juiste houding tijdens de zittende meditatie was lastig en ook duidelijke evenwichtsstoornissen tijdens de lopende meditatie oefening was een moeilijke hindernis om te overwinnen. Hoewel ik mij maar voor vier dagen had ingeschreven en maar op vier ochtenden de Dhamma Talk kon bijwonen, had ik tevoren al enkele vragen op papier gezet in mijn telefoon. Die onduidelijkheden of liever gezegd onzekerheden in mijn interpretatie van de boeddhistische filosofie had ik in die vastgelegde vragen verpakt. Een van die vragen luidde: Wat is het wezenlijke verschil tussen een ziel en een vorm van evoluerend bewustzijn? Waarom zijn niet alle boeddhisten vegetarisch, terwijl de boeddhistische kloosters dat vrijwel alle wel zijn? Echter, naarmate de dagen verstreken en ik eigenlijk nog veel te vragen had, kwam ik steeds meer tot de conclusie dat mijn interpretatie van het boeddhisme eerder een gefantaseerde versie was dan de werkelijke leer. Bij mijn aankomst werd ik meteen betoverd door de rust, hoewel de tempel zelf door vele toeristen per dag wordt bezocht. De serene uitstraling van de glimlachende monniken leek alles te belichamen waar ik naar opzoek was, waar ik heimelijk naar verlangde. Je vindt iets dat je onbewust zocht en weet dan meteen dat je het voorheen onbekende, maar wel vertrouwde, hebt gevonden. Ik had het boeddhisme altijd gezien als een magische sleutel tot zelf inkeer, die kon leiden naar eeuwige vrede en geluk en een ontsnapping kon zijn uit de hectiek van het jachtige, moderne leven. Maar naarmate ik meer leerde over de leerstellingen van de Boeddha, begon ik in te zien dat mijn perceptie “verre” van nauwkeurig was geweest. In de eerste Dhamma Talk werd ons uitgelegd dat boeddhisme niet draait om het vermijden van lijden, maar om het begrijpen en accepteren ervan. Dit stond in schril contrast met mijn eerdere opvatting dat spirituele verlichting een staat van constante gelukzaligheid was. Besefte dat ik de realiteit van lijden en de vergankelijkheid van het leven had genegeerd in mijn zoektocht naar spirituele comfort. En dat ik zo graag op subtiele wijze de boeddhistische filosofie in mijn eigen spirituele filosofie had willen incorporeren. De meditatie oefeningen waren een ander eye-opener voor me. In plaats van een direct resultaat, wat ik misschien te veel verwachtte, werd ik niet alleen geconfronteerd met mijn zoekende, onrustige geest, maar ook met de fysieke onmogelijkheden die een gepaste houding vereiste. De zittende meditatie werd enigszins vergemakkelijkt met extra kussentjes en de wandelende meditatie, welke werd bemoeilijkt door evenwichtsstoornissen, werd enigszins mogelijk gemaakt door te lopen op een ondergrond van zacht zand, waarbij het evenwicht werd ondersteund als een soort van duwtje in de rug. Maar dan als duwtje waarbij je juist niet omvalt. De monnik die het meditatie proces begeleidde, legde uit dat meditatie geen middel is om de geest te onderdrukken, maar een manier om bewust te worden van onze gedachten en emoties. Het is een langzaam en geduldig proces van vooral zelfobservatie en heel veel zelfbeheersing. Iets wat ik zeker al wist, maar toch weer had onderschat. Het waren toch de fysieke ongemakken die mij het meeste dwarsboomde. De inspannende zittende houding en de strijd tegen de onevenwichtigheid tijdens het langzaam bewust wandelen. Een van de meest memorabele momenten was een gesprek met een wat oudere monnik, een leeftijdgenoot, die mij vertelde dat het boeddhisme zeker geen geloofssysteem is, maar een manier van leven. Het gaat niet om het aanbidden van de Boeddha, maar om het volgen van zijn pad van mededogen, wijsheid en zelfdiscipline. Deze woorden bleven in mijn gedachten resoneren en deden me beseffen hoe oppervlakkig mijn begrip omtrent de boeddhistische filosofie was geweest. Ik had de gelezen teksten altijd op mijn eigen wijze geïnterpreteerd. Toen mijn te korte verblijf in het spirituele centrum ten einde liep, voelde ik me toch wat verward. Dat kwam omdat ik van te voren met vele vragen zat, welke ik deels had opgeschreven, maar helaas niet aan bod waren gekomen. Misschien ook door onbegrip van mijn Engelse vertaling en ook lekkage van antwoorden ten gevolge van het soms moeilijk verstaanbare Engels. Een van mijn eerder geschreven beschouwingen getiteld:”Tijd verdicht gedachte in materie” heb ik door Google in het Thai laten vertalen en aan de monnik die ons Dhamma les gaf, laten lezen. Waarbij ik natuurlijk niet kon weten of de Thaise tekst ook met mijn beschouwing overeen kwam. Misschien stond er wel de grootste onzin op schrift. Achteraf had ik ook veel beter een Engelse vertaling kunnen geven, die nog enigszins door mij op inhoud was te beoordelen. Maar ik vond zo’n Thaise tekst wel aardig om te zien in de vreemde lay-out. Maar goed, een echt inhoudelijk gesprek hierover is toch niet gelukt, waarschijnlijk toch dat die vertaling onduidelijk of misschien wel belabberd was. Who knows? Vele andere vragen bleven ook onbeantwoord, waardoor ik toch nog een keer terug moet naar dit centrum. Behalve mijn gevoel van verwarring bestond er toch ook iets van verlichting. Maar dan in de trant van: Er ging soms toch een lichtje branden. Ik had ontdekt dat de spirituele filosofie, waarmee ik de boeddhistische filosofie had verpakt, toch een soort van spirituele fantasie was geworden, ver verwijderd van de essentie van het boeddhisme. Maar deze realisatie gaf me ook een gevoel van bevrijding. Ik besefte dat echte spirituele groei niet komt van het vermijden van ongemakken, maar van het omarmen van de werkelijkheid zoals die is. De werkelijkheid zoals die door de Boeddha leer wordt omschreven. Ik moest meer mijn best doen om afstand te nemen van mij eerdere denkbeelden. En helemaal gelukt is dit zeker nog niet, maar ik ben wel verder gekomen met de meest persoonlijke vraag, onafhankelijk van het boeddhisme. De vraag: “Wie ben ik eigenlijk” en “Wat kom ik hier doen”? Mijn innerlijke antwoord is duidelijk en luidt: Beleven en veel ervaring opdoen. En dat heb ik gedaan, zowel in relatie met mijzelf als entiteit, in relatie met het boeddhisme en in relatie met veel van mijn tekortkomingen, zowel geestelijk als fysiek. En als ik heel eerlijk ben, is mijn drijfveer om naar dit centrum te komen niet op de eerste plaats de meditatie oefeningen zelf, maar meer de toegang tot wijsheid omtrent de boeddhistische filosofie. Soms voelde ik mij een soort van spion, die de geheimen van de boeddhistische filosofische wetenschap aan de monniken wilde ontfutselen.
Terugkijkend op mijn ervaring in Chiang Mai, ben ik dankbaar voor de wijze lessen die ik heb ontvangen. Het boeddhisme heeft me misschien niet de magie gebracht die ik had gehoopt te vinden, maar iets veel waardevoller: een dieper begrip van mezelf en de ander in de wereld om ons heen. En hoewel ik natuurlijk nog steeds aan het begin sta van mijn spirituele reis, ben ik vastberaden om mijn pad te volgen, gewapend met nu wat meer realistischer en authentieker begrip van de boeddhistische leer. Mijn meditatie leraar zei: Meditatie kun je niet leren, mediteren moet je doen, regelmatig doen. Want alleen als je die tijd incorporeert in je dagelijkse leven kun je verder komen. Net zoals eten, slapen en je tanden poetsen. Dan kan na lange oefening een volgende fase worden bereikt. De Vipassana meditatie is een vorm van inzichtsmeditatie, een eenvoudige praktische remedie voor universele problemen. Het is een proces van zelfobservatie met als doel de geest tot in de diepste lagen te zuiveren van negativiteit en onzuiverheden als woede, haat, angst en hebzucht. Als eerste oefening wordt geleerd om je te concentreren op de in- en uitademing. Technisch gezien mag je je ogen, armen en benen niet bewegen, wel je rug en schouders. Treedt er tijdens de meditatie een afleiding op, observeer dan die afleiding en keer daarna weer terug naar de concentratie op de ademhaling. Het ervaren van ongemak of pijn kan worden beschouwd als moment om te kunnen groeien. Later kan de meditatie worden uitgebreid door je te focussen op een aantal drukpunten in je lichaam. Een zittende meditatie bestaat dan uit de volgende cyclus: rising, falling, sitting, touching. De eerste twee woorden gericht op de ademhaling, bij sitting ga je denkbeeldig zitten en bij touching raak je denkbeeldig de verschillende drukpunten aan. Bij de lopende meditatie gebruiken we de woorden, lifting, raising, moving, placing. Bij lifting komt de voet iets los van de grond. Bij raising beweegt de voet vrij. Bij moving wordt de voet naar voren bewogen en bij placing weer op de grond geplaatst. Bij een diepe meditatie kan na enige oefening een bijzonder gevoel van immense rust en helderheid worden verkregen, dat moeilijk in woorden te vatten is. Men ervaart vaak een diep gevoel van vrede en stilte. Gedachten komen en gaan zonder verstoring. Het is alsof je geest een rustige, heldere vijver is, vrij van rimpelingen. Bij nog diepere meditatie lijkt het alsof de tijd ophoudt te bestaan. Minuten kunnen voelen als uren en uren als minuten. Dit gevoel van tijdloosheid biedt een heerlijke ontsnapping aan de drukte van ons dagelijks leven. Je voelt je verbonden met alles om je heen. Dit gevoel van eenheid en verbondenheid kan leiden tot een diep gevoel van mededogen en begrip voor anderen en voor de wereld om ons heen. Je lichaam voelt licht en ontspannen aan. Spierspanning en stress verdwijnen en je ervaart een sterk gevoel van fysiek welbevinden. Sommigen beschrijven het gevoel bij diepe meditatie als pure gelukzaligheid. Dit gevoel komt dan echt van binnenuit en is niet afhankelijk van externe omstandigheden. Ook kan na een sessie van diepe meditatie je geest en ziel worden opgefrist, wat weer kan leiden tot nieuwe ideeën en creatieve inspiratie. De ultieme meditatie fase.
De fase die ik zou willen noemen: de ontdekking van de werkelijkheid. En weer begon ik te verdwalen in mijn spirituele fantasie en weer waren mijn creatieve gedachten op hol geslagen.
J.J.v.Verre.
Literatuur:
- Modern Boeddhisme, deel 1 Soetra, deel 2 Tantra, deel 3 Gebeden voor dagelijkse oefening, Geshe Kelsang Gyatso, ISBN 978-1-906665-21-0-voor de complete set van de drie delen.
- Vipassana Meditatie, www.dhamma.org.
- Doisuthep Vipassana Meditation Center, Chiang Mai, Thailand.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten