Spirituele filosofie II

 

                                                      -Beeld van Socrates

De spirituele filosofie is een tak van filosofie die zich richt op de diepere vragen van het leven, zoals de aard van het bestaan, de betekenis van het leven en de relatie tussen het individu en het universum. Het combineert elementen van spiritualiteit en filosofie om een dieper begrip te krijgen van de menselijke ervaring en de wereld om ons heen. De volgende kernaspecten spelen een rol:

-Zoeken naar zingeving: Het gaat om het vinden van betekenis en doel in het leven, vaak door middel van introspectie en zelfreflectie.

-Verbondenheid: Het benadrukt de verbinding met iets groters dan onszelf, zoals een hogere macht, het universum, de natuur of andere inspirerende mensen.

-Innerlijke groei: Het streeft naar persoonlijke ontwikkeling en innerlijke groei, waarbij men werkt aan het verbeteren van zichzelf en het ontdekken van de ware potentie.

-Transcendentie: Het omvat het streven naar transcendentie of een hoger bewustzijn, waarbij men probeert voorbij de alledaagse realiteit te kijken en een dieper begrip van het bestaan te bereiken.

Spirituele filosofie kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van individuele overtuigingen en culturele achtergronden. Het kan zowel religieuze als seculiere benaderingen omvatten, waarbij de nadruk ligt op persoonlijke ervaring en innerlijke waarheid. Deze innerlijke waarheid, ook wel aangeduid als “innerlijk weten” of “innerlijke wijsheid”, verwijst naar een diep, intuïtief begrip dat losstaat van rationeel denken, emoties of externe invloeden. Je kunt het beschouwen als een soort van intern kompas dat je helpt om beslissingen te nemen en je weg te vinden in het labyrint van het leven. Dit innerlijk weten wordt vaak ervaren als een direct, instinctief gevoel van warmte of koude of een innerlijk “ja” of “nee” gevoel. Het is een zachte, geduldige en niet oordelende vorm van wijsheid die je helpt om in lijn te blijven met je ware zelf en je persoonlijke pad. Deze innerlijke wijsheid is een gevoel dat als een klankschaal resoneert met ons zijnsbewustzijn, de diepere verbinding met onszelf. Het ruist als de bladeren in de wind, als het geluid van krakend ijs op een bevroren vijver, of als het rustgevende en kalmerende effect van wuivende bomen in een schemerend bos. Het wordt onbewust herkend en uit ons diepe geheugen opgevist en op het droge als idee ingeblikt. Het blijft resoneren in herinnering.

Mijn eerste beschouwing binnen dit blog had als titel : Spirituele filosofie en is gepubliceerd in juli 2007. Het handelde over ideeën omtrent waarheid en werkelijkheid en in het bijzonder de meer dimensionale werkelijkheid. Later zijn mijn beschouwingen meer in de richting van de boeddhistische filosofie gegaan, in combinatie met het New Age denken. En in deze beschouwing wil ik het algemeen geaccepteerde concept van de spirituele filosofie nog eens opnieuw in letters verwoorden. Deze spirituele filosofie kan in het kort worden omschreven als een zoektocht naar diepere betekenis en verbinding in het leven. Het richt zich op vragen over het bestaan, bewustzijn en de aard van de werkelijkheid, vaak met een nadruk op persoonlijke groei, innerlijke vrede en eenheid met het universum. Het omvat verschillende tradities en denkwijzen, zoals het boeddhisme, dat streeft naar verlichting en het overwinnen van lijden door middel van meditatie en ethisch leven. Andere stromingen kunnen zich richten op de relatie tussen het individu en een hogere macht of universele energie.

Binnen de spirituele filosofie kan men de volgende stromingen onderscheiden en een ieder met zijn eigen unieke benaderingen en inzichten:

-Boeddhisme: Richt zich op het bereiken van verlichting en het overwinnen van lijden d.m.v. meditatie, ethisch leven en wijsheid. Er zijn binnen de boeddhistische filosofie drie belangrijke stromingen:

De Theravada, de oudste school van het boeddhisme, ook wel bekend als "Leer van de Ouderen". Het richt zich voornamelijk op de oorspronkelijke geschriften en de bevrijding van het individu. Vooral verpreid in Zuidoost-Azie, zoals in Thailand, Myanmar en Sri Lanka. 

Mahayana: Bekend als het "Grote Voertuig", richt Mahayana zich op de verlossing van alle wezens. Het benadrukt compassie en de rol van bodhisattva's, die streven naar verlichting voor het welzijn van anderen. Wijd verspreid in China, Japan en Korea.

Vajrayana: Ook bekend als het "Diamanten Voertuig" of tantrisch boeddhisme, is Vajrayana een esoterische vorm van Mahayana. Het omvat rituelen en meditatieve praktijken die bedoeld zijn om snelle verlichting te bereiken. Vooral te vinden in Tibet en de omliggende regio's. Deze verschillende stromingen delen dezelfde basisprincipes, zoals de Vier Edele Waarheden en het Achtvoudige Pad, maar verschillen in hun benadering en praktijken. Het boeddhisme biedt een pad naar verlichting d.m.v. meditatie, ethisch gedrag en wijsheid en blijft een invloedrijke filosofie juist in de moderne tijd.

-Hindoeïsme: Omvat diverse filosofische zoals Advaita Vedanta(non-dualisme) en Bhakti(devotie), die zich richten op de eenheid met het goddelijke en persoonlijke toewijding.

-Taoïsme: Een Chinese filosofie die harmonie met de Tao( de weg of het pad) benadrukt, vaak d.m.v. eenvoud, spontaniteit en niet-doen(wu wei).

-New Age: Een moderne spirituele beweging die elementen van verschillende religies en filosofieën combineert, vaak met een focus op persoonlijke groei, holistische gezondheid en esoterische kennis. Het benadrukt een nieuw tijdperk van licht en liefde en biedt een glimp van een komend tijdperk d.m.v. genezing en persoonlijke transformatie. Het gelooft in het vermogen van mensen om beperkingen te overstijgen door wijsheid uit verschillende bronnen te vergaren. Deze beweging verspreidde zich in de jaren 70 van de vorige eeuw.

-Mystiek: Aanwezig in veel religieuze tradities, zoals het christendom, de islam(het soefisme) en het jodendom(de kabbala), waarbij directe ervaring van het goddelijke of het absolute centraal staat. Mystiek binnen de spirituele filosofie richt zich op het zoeken naar een directe, persoonlijke ervaring van het goddelijke of transcendente. Het gaat hierbij om het ervaren van eenheid met het universum of hogere werkelijkheid, vaak d.m.v. meditatie, contemplatie en andere spirituele praktijken. Mystiek wordt gekenmerkt door een innerlijke reis naar zelfkennis en verlichting, waarbij stilte en introspectie centraal staan. Mystici streven ernaar om voorbij de gewone zintuiglijke waarneming te gaan en diepere spirituele waarheden te ervaren. Deze ervaringen kunnen leiden tot een gevoel van extase, eenheid en een diepere verbinding met het goddelijke. Hoewel mystiek vaak is verbonden met religie, kan het ook los daarvan worden gezien. Mystici zoeken vaak naar manieren om hun bewustzijn te verruimen, we moeten dan denken aan meditatie of gebed, rituelen, maar ook psychedelische drugs zoals LSD, psilocybine, mescaline en ayahuasca.

Interessant hierbij is ook dat er enkele studies zijn verricht waarbij de activatie in het brein werd onderzocht tijdens een mystieke ervaring d.m.v. gebed of meditatie en werd vergeleken met de psychedelische ervaring. Hierbij is het verwonderlijk dat bij het gevoel van een sterk verruimd bewustzijn door psychedelica de hersenscans vaak een verminderde activiteit laten zien in bepaalde hersengebieden. Dit zou weer kunnen pleiten voor de opvatting dat bewustzijn non lokaal aanwezig is. Dit fenomeen kan ook worden verklaard door de invloed van psychedelica op het default mode network (DMN), een netwerk van hersengebieden dat actief is wanneer we niet gefocust zijn op de buitenwereld, zoals tijdens dagdromen of zelfreflectie. Deze psychoactieve stoffen verminderen de activiteit in het DMN, wat leidt tot lossere en minder gecoördineerde communicatie tussen hersengebieden. Dit kan resulteren in een gevoel van “ego-dissolutie” of het verlies van het gevoel van een vaststaand zelf, wat vaak wordt ervaren tijdens psychedelische trips. Daarnaast kunnen psychedelica de verbindingen tussen verschillende hersengebieden versterken, wat weer kan leiden tot de unieke en vaak intense ervaringen die met het gebruik van deze middelen gepaard gaan.

De beschouwingen over de spirituele filosofie welke u op dit blog kunt lezen hebben duidelijke banden met de boeddhistische tradities en de New Age opvattingen, maar worden vaak intuïtief door mij verwoord. Het voordeel hierbij is dat er geen rekenschap hoeft te worden gegeven aan kaders waar binnen mijn filosofische opvattingen moeten voldoen. De vrijheid van schrijven en de mogelijkheid dat je binnen de geventileerde opvattingen jezelf moet kunnen tegenspreken, moeten worden gezien als een eigenzinnige opvatting omtrent die Spirituele Filosofie. Ik ben jij, jij bent mij en wij zijn zij met ons erbij.

J.J.v.Verre.

Literatuur:

-Spirituele filosofie, spirituelefilosofie.blogspot, 6 juni 2007.

-Verschil tussen spiritualiteit en mystiek, bodymindspirit,14 juni 2023.

Wat is de kleur van de wind?

 

            -Hoe zo? De wind heeft toch geen kleur?

 Een koan is een korte weergave van een dialoog die kernachtig een aspect van de boeddhistische leer weergeeft en bedoeld is om iemands inzicht in die leer te testen. In het Ch’an en zenboeddhisme worden ze gebruikt om leerlingen inzicht te laten krijgen in de ware aard van de eigen geest. Volgens de overlevering werd Ch’an omstreeks 500 CE in China geïntroduceerd door Bodhidharma. Het boeddhisme dat hij onder de aandacht bracht, was sterk gebaseerd op de Lankavatara- sutra, waarin de Boeddha-natuur(tathagatagarba) en het basis bewustzijn(alaya-vijnana) worden gecombineerd. De Boeddha-natuur wordt gezien als het universele vermogen van alle levende wezens om verlichting te bereiken. Hierdoor werd de nadruk gelegd op het direct zien van de ware aard van de geest, namelijk de leegte: de ware aard van de mens heeft geen kenmerken die tastbaar zijn. Het zien hiervan doet de mens ontwaken en doorbreekt de illusies die de geest schept. Dit inzicht opent de weg naar een bevrijde manier van leven, ongehinderd door de passies, verlangens en angsten die ons leven beheersen.

Wat is nu de betekenis van deze koans? Koans worden gezien als raadsels of paradoxale vragen die bedoeld zijn om het rationele denken te stoppen, maar kunnen niet los worden gezien van de boeddhistische traditie waarin ze ontstonden en betekenis kregen. De volgende koans worden vaak aangehaald:

-Het geluid van één hand klappen. Twee handen klappen en er is geluid. Wat is het geluid van één hand?

-Er is een ware persoon zonder rang die voortdurend uit en in gaat door de poorten van je gezicht. Wie is dat?

-De vijf smaken van de mandarijn: Een zenmeester vroeg:”Hoe smaakt een mandarijn?” De leerling antwoordde:”Zoet”. De meester vroeg: En de schil?” De leerling antwoordde: “Bitter”. De meester zei: “En de pit?”. De leerling antwoordde: “Hard”. De meester vroeg:”En de witte draadjes?”. De leerling antwoordde: “Zacht”. De meester vroeg:”En de hele mandarijn?”.

-Als je niets kunt doen, wat kun je dan doen?

-Als het vele één wordt, wat wordt dan het ene?

De koan “het geluid van één hand klappen”is een van de bekendste en meest uitdagende koans in het zenboeddhisme. Het werd geïntroduceerd door de zenmeester Hakuin Ekaku. De vraag”Wat is het geluid van één hand klappen”lijkt op het eerste gezicht paradoxaal en onoplosbaar, omdat we gewend zijn te denken dat klappen alleen mogelijk is met twee handen. De diepere betekenis van deze koan ligt in het doorbreken van conventioneel denken en het overstijgen van dualiteit. Het doel is niet om een logisch of rationeel antwoord te vinden, maar om de geest te openen voor een directe ervaring van de werkelijkheid zonder de beperkingen van analytisch denken. Door te mediteren op deze koan, worden beoefenaars aangemoedigd om voorbij de grenzen van taal en logica te gaan en een staat van verlichting of inzicht te bereiken. Het is een manier om de geest te bevrijden van vaste patronen en een dieper begrip van de natuur van het bestaan te verkrijgen.

Om nu terug te komen op de titel van deze beschouwing: “Wat is de kleur van de wind?”.“Colors of the Wind”, de songtekst afkomstig uit de Disneyfilm Pocahontas, beschrijft poëtisch het beeld dat de aarde een levend wezen is, waar mensen zijn verbonden met alle andere aspecten in de natuur. In deze setting heeft de wind alle kleuren en is dan wit. Normaal gezien zou je denken: De wind heeft geen kleur, dus is de wind zwart. Maar gevoelsmatig is een zwarte wind, een bedreigende wervelstorm die kan huishouden en het leven voor mens en dier kan bedreigen. De kleur van de wind kan ook een poëtische vraag zijn die ons uitnodigt om onze verbeelding te gebruiken. Hoewel de wind zelf geen fysieke kleur heeft, kunnen we ons voorstellen dat het verschillende tinten heeft, afhankelijk van de omstandigheden.  Het zomerbriesje: Een lichte, bijna doorschijnende kleur, zoals het blauw van de lucht op een heldere dag. De stormwind: Donker en wild, als de grijze wolken vlak voor een onweersbui. De herfstwind: Warme tinten, zoals het oranje en rood van vallende bladeren. De winterwind: IJzig wit, vergelijkbaar met sneeuw. Maar besef dat dit een creatieve interpretatie is. De echte kleur van de wind blijft een mysterie dat we met onze zintuigen niet kunnen waarnemen. Door deze vraag te stellen, wordt je uitgedaagd om je gebruikelijke manier van denken los te laten en een meer intuïtieve benadering te vinden. De vraag is dan relevanter dan het antwoord. Terwijl wij, menselijke entiteiten, gewend zijn om het antwoord belangrijker te vinden dan de vraag. Wat is de kleur van de wind, is een vraag waarin alle mogelijkheden van antwoorden besloten liggen. Daarom is de vraag belangrijker dan ieder antwoord.

Wie de aarde zo begeert

vindt slechts aarde tot hij leert

het te zien

in alle kleuren van de wind.(Uit: Colors of the wind)

J.J.v.Verre.

Literatuur:

-Pocahontas, kleuren van de wind, Songteksten.nl

-Koan(Zen), Wikipedia

Zijnsbewustzijn of het spirituele zelfbewustzijn.

 

                                 

Bewustzijn is een fascinerend fenomeen dat ons in staat stelt om onze omgeving waar te nemen, gedachten te hebben en emoties te ervaren. Het is het gevoel van “zijn” en bewust zijn van onszelf en de wereld om ons heen.                                                                                                                                                   j.j.v.verre

De Nederlandse term bewustzijn is ontleend aan het Vroegnieuwhoogduitse Bewusstsein, een filosofische term, omstreeks1720 geïntroduceerd door de filosoof Christian Wolff(1679-1754). Het woord bewusst dateert al van een eeuw eerder. Volgens de herinneringstheorie van Plato is kennis het zich herinneren van ideeën die ieder mens al op een ingeboren manier in zijn ziel bezit. Kennis wordt niet gevonden in de buitenwereld, maar zit binnenin, in het bewustzijn. Het lichaam is de tijdelijke drager van de ziel.  Het woord Bewusstsein is een leenvertaling van het Latijnse woord conscientia, letterlijk medeweten betekent, met als taalkundige omschrijving: “het bewust zijn van de (im)moraliteit van zijn handelingen”. Het Nederlandse woord consciëntie is een directere afleiding van het Latijnse woord conscientia, het synoniem voor “geweten”, het innerlijk besef van goed en kwaad. Het uiteindelijke concept “bewustzijn” zoals dat heden ten dage wordt gebruikt, kan worden toegeschreven aan John Locke(1632-1704), die de term consciousness gebruikte, vertaald als “passerende perceptie in iemands geest”.

De ideeën over bewustzijn bestaan al duizenden jaren. De geschiedenis van het menselijk bewustzijn is een fascinerend en complex onderwerp dat verschillende disciplines zoals filosofie, psychologie, religie en neurowetenschappen omvat. Een interessante benadering van de geschiedenis van het bewustzijn is de theorie van Jean Gebser, een Duits-Zwitserse cultuurfilosoof. Hij beschreef de ontwikkeling van het bewustzijn als een reeks sprongsgewijze transformaties door verschillende structuren: van archaïsch, magisch, mythisch, mentaal, tot de potentieel opkomende integrale structuur. Daarnaast zijn er religieuze teksten zoals de eerste vier paragrafen van Genesis die verhalen vertellen die geïnterpreteerd kunnen worden als metaforen voor de ontwikkeling van het menselijk bewustzijn. Deze teksten worden soms gezien als een verslag van primaire gebeurtenissen in de (oer)geschiedenis van de mens, die de ontplooiing van bewustzijn in de menselijke ziel en geest beschrijven.*

Erch Neumann’s boek “The Origins and History of Consciousness”(Duits: Ursprungsgeschichte des Bewusstseins,1949) is een diepgaande verkenning van de ontwikkeling van het menselijk bewustzijn door de lens van de analytische psychologie van Carl Jung. Neumann probeert de archetypische stadia in de ontwikkeling van het bewustzijn te schetsen en bespreekt onderwerpen zoals mythologie, archetypen zoals de Grote moeder, matriarchaat, ontogenie en fylogenie, het collectieve onbewuste en een psychologisch proces dat hij”centroversion”noemt. Het boek begint en eindigt met het symbool van de Ouroboros, de staart etende slang en beschrijft de tussenliggende stadia die worden geprojecteerd in de universele mythen van de wereldschepping, Grote Moeder, Scheiding van de Wereldouders, Geboorte van de Held, Verslaan van de Draak, Redding van de Gevangene en Transformatie en Vergoddelijking van de Held. Gedurende deze reeks is de Held de evoluerende ego-bewustzijn. Neumann was een van de meest creatieve studenten van Jung en een bekend beoefenaar van de analytische psychologie. Hij heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de psychologie van het onbewuste door de concepten van analytische psychologie op een evolutionaire basis te plaatsen.***

De wetenschap heeft ook geprobeerd het bewustzijn te begrijpen door te kijken naar de neurale correlaten en hoe onze hersenen werken om onze ervaring van de wereld te creëren.**

Bewustzijn is het nieuwe woord dat de verouderde termen als ziel, geest en psyché vervangt. Het individuele bewustzijn verwerkt opgedane zintuiglijke indrukken van de natuurlijke omgeving, van mensen, van voorwerpen en reflecteert op de emoties, gedachten of behoeften die bij het individu door deze indrukken worden opgeroepen. Het bewustzijn is het weten of ervaren van wat er zintuiglijk en cognitief in het eigen ik omgaat, met eventueel het vermogen om daarover te communiceren.

Bewustzijn is vanuit de spirituele filosofie gezien een magisch fenomeen. Dit fenomeen is onafhankelijk van tijd en ruimte en is non-lokaal aanwezig. Deze vorm van non-lokaal aanwezig zijn is niet alleen het extrapoleren van het subatomaire fenomeen uit de kwantumwereld naar de macrowereld, maar blijft in zijn oorspronkelijke versie bestaan. Misschien is de vermelding non-lokaal wel onnodig als we een fenomeen willen beschrijven dat onafhankelijk is van tijd en ruimte. Maar hoe is nu de relatie met de entiteit die bewustzijn ervaart? We zullen ons in deze beschouwing beperken tot de relatie bewustzijn en menselijke entiteit. Wij mensen ervaren ons zelf als een zelfstandig denkende unit, die continue keuzes moet maken uit de stroom van gedachten welke zich in ons brein aandienen, maar is dat ook zo? Waar komen die gedachten vandaan? Creëren onze hersenen zelf gedachten door alle prikkels van wat je hebt gehoord, hebt gelezen, hebt gezien, hebt gevoeld, hebt geroken en ook niet bewust hebt meegekregen, als informatie te coördineren en als idee op te slaan. Ideeën worden weer op een bepaalde manier samengevoegd. Maar dat samenvoegen gebeurt niet bewust en daardoor kunnen verbanden die worden gelegd foutief zijn of in werkelijkheid toch anders zijn. Dit proces verloopt autonoom en wordt niet gestuurd door jouw persoonlijkheid. Als de idee wordt leeggeschut komen de gedachten vrij. Een andere opvatting omtrent de bron van gedachten is het eerder genoemde non-lokale fenomeen. Hierbij zweven de gedachten vrij rond in het universum en vangen onze hersenen die gedachten op door zich in te stellen op de frequentie en code van die golfgedachte. Met name die code stelt onze hersenen instaat om specifieke gedachten te kunnen verwerken tot bewuste gedachte. In deze opvatting komen gedachten voort uit een bewustzijn dat leeg is van het denken. Doordat de gedachte bewust is gemaakt, kan de gedachten zich ontwikkelen, kan groeien door zich met andere gedachten te verbinden. Een gedachtestroom komt dan opgang die wij dan herkennen als onze inspiratie. Onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Timothy Brown e.a. toont dat we per dag zo’n 40.000 gedachten hebben. Andere onderzoekers komen op aantallen tussen de 50 en 60 duizend, dat zijn er zo vijfendertig per minuut. De medische wetenschap zegt dat onze gedachten in onze hersenen worden gefabriceerd, dit wordt het materialistisch perspectief genoemd. Het dualistisch perspectief stelt dat bewustzijn en hersenen twee afzonderlijke entiteiten zijn. Volgens deze visie is bewustzijn niet volledig te herleiden tot fysieke processen in de hersenen en kan het bestaan onafhankelijk van de hersenen. Terwijl onze spirituele leermeesters er vanuit gaan dat onze gedachten uit een energetisch universeel veld van alle gedachten worden opgevangen(universeel bewustzijn). Intuïtie en inspiratie worden hierbij gezien als voortvloeisels van dit veld van oneindige kennis en wijsheid. Wanneer je een plotselinge ingeving of een creatief idee hebt, zou dat kunnen komen door een directe verbinding met dit grotere universele bewustzijn. Hoe kan ons bewustzijn zich nu gericht afstemmen op het universeel veld van gedachten? Door je bewust uit te spreken omtrent de intentie van het verlangen om je met het veld te verbinden, zoals het zoeken naar een zender van de ouderwetse radio, door voorzichtig te draaien aan de golflengte knop. Ook de vergelijking van hoe onze hersenen de signalen uit het universeel bewustzijn ontvangen, zoals met de iCloud en een computer. Dit betekent dat bewustzijn niet afhankelijk is van de fysieke hersenen, net zoals de iCloud blijft bestaan als je laptop uitstaat. Meditatie en mindfulness worden vaak gebruikt om het eigen denken te kalmeren en de hersenen als ontvanger ontvankelijker te maken voor deze universele signalen. Door ons bewustzijn te trainen om stil en open te zijn, kunnen we beter afstemmen op deze subtiele energieën en vernieuwende inzichten ontvangen. Bewustzijn is binnen de filosofische theorie van het panpsychisme een fundamenteel aspect van het universum, net zoals ruimte, tijd en materie. Volgens dit panpsychisme heeft alles in het universum, van de kleinste deeltjes tot complexe organismen, een vorm van bewustzijn. Misschien dat we mogen stellen dat bewustzijn fundamenteel is voor het gehele universum, net zoals informatie en energie.

Bewustzijn is te groot om het in een definitie te vangen. Spiritueel zelfbewustzijn oftewel zijnsbewustzijn is de essentie van wie je bent. Het weten dat we zijn vergeten als we op aarde worden geboren. We moeten opzoek naar ons zelfbewustzijn en luisteren naar de stem in de spiegel die ons toefluistert dat we moeten worden wie we zijn. Een menselijke entiteit opzoek naar empathie en compassie in relatie met de ander en met onszelf. Ons zelfbewustzijn is niet alleen het vermogen om je eigen gedachten, emoties en gedragingen te herkennen en te begrijpen, maar ook het weten dat we zijn verbonden met het oneindige, onzichtbare, universele veld van informatie. Dit kwantumveld van oneindige intelligentie vormt de matrix van ons bewustzijn. Het begrip kwantumbewustzijn als hypothese gaat ervan uit dat kwantummechanische verschijnselen, zoals verstrengeling en superpositie, een rol kunnen spelen in de hersenfunctie, dus een combinatie van biologische processen met kwantumprocessen, die dan plaatsvinden op subatomair niveau.  Hierbij moeten we ons realiseren dat ten tijde van de oerknal alles was gecomprimeerd tot een klein intens dicht stukje materie en het gehele universum, maar ook jij en ik uit dezelfde bron afkomstig zijn. Dat maakt het ook gemakkelijker om de ware aard van ons bewustzijn beter te kunnen begrijpen. En de verbondenheid te kunnen ervaren. 

J.J.v.Verre.

Literatuur:

-Tijdbeleving en bewustzijn, Blog Spirituele Filosofie, 9 oktober 2008.

-***The Origins And History Of Consiousness, Erich Neumann, in 1954 in het Engels vertaald,ISBN 978-0691163598.

-* De (oer)geschiedenis van het menselijk bewustzijn,dinekevankooten.nl

-**Bewustzijn begrijpen. De neurale correlatie van bewustzijn en de rol van bewustzijn in cognitieve controle en besluitvorming. Dr. S. van Gaal, Faculty of Social and Behavioural Sciences, UvA, 15 juni 2021.

- Bewustzijn, Wikipedia.

-Weet jij waar de gedachten vandaan komen? Marcel Keehnen, marcelkeehnen.nl, 11 mei 2019.

-Gedachte verdicht in materie, blog spirituele filosofie,19 okt. 2023.