Het collectieve onbewuste is een concept uit de analytische psychologie van Carl Gustav Jung. Het verwijst naar een gedeelde, universele laag van het onbewuste die alle mensen gemeen hebben. Hierbij zijn de volgende punten van belang:
- Universele beelden en symbolen: Het collectieve onbewuste bevat archetypen, dat zijn oeroude, universele symbolen en beelden die in verschillende culturen en tijdperken voorkomen. Het woord “archetype” komt uit het Oudgrieks. Het woord “arche” betekent oud of origineel en “type” kan worden vertaald als model, patroon of type. De gecombineerde betekenis is dan “origineel patroon”. Jung definieerde twaalf primaire archetypen, elk met hun eigen waarden, betekenissen en persoonlijkheidskenmerken. De volgende typen kunnen worden onderscheiden.
De 4 ego-persoonlijkheidstypen:
1. De onschuldige, die streeft naar geluk en heeft een optimistische kijk op het leven.
2. De gewone man, die erbij wil horen en verbinding met anderen wil maken.
3. De held, die wordt gedreven door moed en de wil om te overwinnen.
4. De verzorger, die zorgt voor anderen en streeft naar bescherming en veiligheid.
De 4 ziel-persoonlijkheidstypen:
5. De ontdekkingsreiziger, die zoekt avontuur en nieuwe ervaringen.
6. De rebel, die daagt de status quo uit en zoekt naar verandering.
7. De geliefde/de minnaar, die streeft naar intimiteit en liefde.
8. De schepper, die heeft een diep verlangen om iets nieuws te creëren.
De 4 zelf persoonlijkheidstypen:
9. De nar, die plezier wil maken en anderen wil vermaken.
10. De wijze, die zoekt naar kennis en begrip.
11. De magiër, die streeft naar transformatie en verandering.
12. De heerser, die controle en orde wil handhaven.
Elk archetype heeft zijn eigen set van waarden, betekenissen en persoonlijkheidskenmerken.
Het archetype van de schaduw in de psychologie van Jung, vertegenwoordigt de “donkere” kant van onze persoonlijkheid. Dit omvat aspecten van onszelf die we liever verbergen of ontkennen, zoals verdrongen zwakheden, tekortkomingen en instincten. De schaduw is niet per se slecht, het bevat ook creatieve en spontane elementen die we vaak onderdrukken. Jung geloofde dat het erkennen en integreren van de Schaduw essentieel is voor persoonlijke groei en zelfbewustzijn. Het analyseren van je eigen schaduw kan een diepgaand en waardevol proces zijn. Je kunt door middel van zelfreflectie nadenken over je eigen gedrag, gedachten en emoties. Vraag jezelf af welke eigenschappen of gedragingen je in anderen veroordeelt. Vaak projecteren we onze eigen Schaduw op anderen. Dromen kunnen ook een venster zijn naar het onbewuste. Schrijf de droominhoud op en let op terugkerende thema’s of symbolen die negatieve emoties oproepen. Er zijn ook specifieke oefeningen die je kunt doen om je eigen schaduw te verkennen. Dit kan variëren van schrijven over je diepste angsten en verlangens tot meditatie en visualisatie. Ook kan een therapeut of coach die bekend is met Jungiaanse psychologie je begeleiden bij het verkennen van je Schaduw. Ze kunnen je helpen om patronen te herkennen en te begrijpen hoe deze je leven beïnvloeden. Kunst, schrijven, muziek en andere vormen van creatieve expressie kunnen helpen om onderdrukte emoties en gedachten naar de oppervlak te brengen. Ook mindfulness en meditatie kunnen je helpen om meer bewust te worden van je gedachten en gevoelens zonder oordeel, wat essentieel is voor het herkennen van je Schaduw. Het proces van schaduwwerk kan uitdagend zijn, maar het kan ook leiden tot een dieper begrip van jezelf en een grotere emotionele vrijheid.
Jung introduceerde de concepten anima en animus als archetypen die de innerlijke vrouwelijke en mannelijke kanten van de psyche vertegenwoordigen. Anima is de vrouwelijke zijde van de mannelijke psyche. Jung geloofde dat elke man een innerlijk vrouwelijk beeld heeft, dat gevormd wordt door ervaringen met vrouwen, vooral de moeder. Deze anima kan zich manifesteren in dromen, fantasieën en projecties op vrouwen in het echte leven. De animus is de mannelijke zijde van de vrouwelijke psyche. Net als bij de anima, wordt de animus gevormd door ervaringen met mannen, vooral de vader. Ook de animus kan zich uiten in dromen, fantasieën en projecties op mannen. Jung benadrukte dat het belangrijk is om zowel de anima als de animus te integreren om een evenwichtige persoonlijkheid te ontwikkelen. Dit proces helpt individuen om een dieper begrip van zichzelf en hun relaties met anderen te krijgen.
- Erfelijke inhoud: In tegenstelling tot het persoonlijke onbewuste, dat bestaat uit individuele ervaringen en herinneringen, bevat het collectieve onbewuste inhoud die nooit bewust is ervaren, maar die door de mensheid als geheel is geërfd.
- Invloed op gedrag en cultuur: Deze archetypen en symbolen beïnvloeden ons gedrag, onze dromen en onze culturele uitingen, zoals mythen, kunst en religie.
Jung geloofde dat het collectieve onbewuste een belangrijke rol speelt in het begrijpen van de menselijke psyche en dat ons helpt om diepere inzichten te krijgen in onszelf en onze plaats in de wereld.
Mythen spelen een cruciale rol in het collectieve onbewuste omdat ze fungeren als projecties van universele archetypen en symbolen die diep in de menselijke psyche geworteld zijn. De volgende inzichten spelen hierbij een belangrijke rol:
- Projectie van archetypen: Mythen bevatten archetypen, zoals de held, de wijze oude man en de schaduw, die universele patronen van menselijk gedrag en ervaring vertegenwoordigen.
- Culturele verbinding: Mythen verbinden ons met gedeelde culturele en historische ervaringen, waardoor we een gevoel van gemeenschappelijkheid en verbondenheid met anderen ervaren.
- Inzicht in de menselijke natuur: Door mythen te bestuderen, kunnen we diepere inzichten krijgen in de menselijke natuur en de fundamentele vragen omtrent het bestaan, zoals leven, dood en de zoektocht naar betekenis.
- Psychologische groei: Mythen kunnen dienen als gidsen voor persoonlijke en spirituele groei, door ons te helpen onze innerlijke conflicten en uitdagingen te begrijpen en te overwinnen. God speelt ook een belangrijke rol binnen de mythen en het collectieve onbewuste. Jung introduceerde het concept van het “god-archetype” als een van de fundamentele archetypen in het collectieve onbewuste. Dit archetype vertegenwoordigt de diepste en meest fundamentele beelden van het goddelijke in de menselijke psyche. Het manifesteert zich in religieuze beelden, mythen en persoonlijke religieuze ervaringen. Jung beschouwde het goddelijke ook als een intrapsychisch fenomeen, wat betekent dat het binnenin ons bestaat als een integraal onderdeel van onze psyche. Uit studies is gebleken dat er daadwerkelijk een “God spot” in onze hersenen is gelokaliseerd, die wordt geactiveerd bij diep emotionele, religieuze meditatie. Religieuze ervaringen en visioenen zijn manifestaties van dit god-archetype. Mensen projecteren hun innerlijke beelden en gevoelens van het goddelijke naar buiten, wat leidt tot de creatie van religieuze symbolen en rituelen. Deze projecties zijn noodzakelijk voor het individu om betekenis en zingeving te vinden. Mythen en religieuze verhalen helpen ons om deze archetypen te begrijpen en te integreren in ons leven, waardoor we een dieper inzicht krijgen in onszelf en onze plaats in de wereld. Het God-archetype helpt niet alleen individuen betekenis en zingeving te vinden in hun leven, maar kan ook dienen als bron van troost en inspiratie.
Het collectieve onbewuste kan niet praten, kent geen taal, maar kan zich uitdrukken in symbolen, beelden en archetypen. Het kan zich manifesteren in dromen waarin we zien dat veel symbolen en thema’s uit die dromen uit het collectieve onbewuste voortkomen. Deze symbolen zijn vaak universeel herkenbaar, zoals het archetype van de held. In tegenstelling tot Freud maakt Jung een duidelijk onderscheid tussen het persoonlijk onbewuste en het collectief onbewuste. Het persoonlijk onbewuste van Freud bestaat uit een wezenlijke inhoud van verdrongen herinneringen en ervaringen. Volgens de hypothese van Jung is het collectieve onbewuste een soort opslagplaats van latente beelden die de mens als soort heeft geërfd uit zijn verleden. Dat verleden omvat zowel dierlijke als menselijke voorouders. Zo zou angst voor duisternis of voor slangen te verklaren zijn, niet uit persoonlijke ervaringen, maar doordat onze voorouders generaties lang deze angsten hebben gekend. Jung schreef dat de hele mythologie een soort projectie is van het collectieve onbewuste. De inhoud van het collectieve onbewuste van Jung is echter nooit in het persoonlijk bewustzijn aanwezig geweest en is dus nooit individueel ervaren. Dat dit mogelijk is schrijft Jung toe aan evolutionaire overerving. De menselijke geest is door middel van de hersenen in die opvatting net als het lichaam gepredisponeerd door evolutie. Volgens deze hypothese zouden herinneringen aan een vorig leven, een herinnering uit het collectieve bewustzijn kunnen zijn. Gelijkaardige droomsymboliek in verschillende culturen, waarvan ook sporen terug te vinden zijn in de kunst of in de alchemie, duiden volgens Jung ook op die gemeenschappelijke, onbewuste inhouden. Volgens Jung zien we in het collectief onbewuste de “oerervaring “ van de mens en dus delen alle mensen, in meer of mindere mate, onbewust dezelfde “oerervaring “.**
De oerervaring in de context van de spirituele filosofie verwijst naar een diepgaande, vaak transcendente ervaring die een gevoel van verbondenheid met het universum of hogere werkelijkheid oproept. Deze ervaring wordt vaak beschreven als een moment van verlichting, eenheid of intense bewustwording van het bestaan. Deze ervaringen zijn vaak moeilijk in woorden te vatten, omdat ze de grenzen van het gewone bewustzijn en taal overstijgen. Ze kunnen echter een diepgaande impact hebben op iemands leven en wereldbeeld. De relatie tussen het collectieve onbewuste en de spirituele filosofie is diepgaand en complex. Jung’s concept van het collectieve onbewuste speelt een cruciale rol in het begrijpen van spirituele ervaringen en filosofieën. Deze relatie benadrukt hoe diepgewortelde psychologische structuren en spirituele ervaringen met elkaar verweven zijn. Ik ben jij, jij bent mij en wij zijn zij met ons erbij.
J.J.v.Verre.
Literatuur:
- Archetypen van Jung, Vincent,29 maart 2018, unip.nl
- Collectief onbewuste, nl.m.wikipedia.org.**
Geen opmerkingen:
Een reactie posten